Mysteriet i himmelferda

Kjære brør og systrer. Me feirar Kristi himmelferd i dag, og me kjenner god til dei teologiske argumenta for denne høgtida. Gud som gjorde seg til eitt med oss i det låge, lyfter med seg heile menneskeslekta til det høge ved Herrens himmelferd, slik me høyrer i Paulus brev til Efeserane: «Han steig opp i det høge og førte bort fangar, han gav menneska gåver» (Ef. 4,8). Me er også fortrulege med at Kristus må forlate sine disiplar for å kunne sende Den Heilage Ande til trøyst og styrke for si kyrkje. I alt dette kan me ane storleiken i frelsesverket, og djupna i Guds kjærleik og kor høgt han set mennesket og heile skapnaden. Gud vil dele heile seg med oss! Og han vil dra oss alle heilt nært til seg. Dette er mysteriet me feirar i dag.

Likevel heng det ei smerte ved Kristi himmelfartsdag. For det er utan tvil ei avskjed, og eit sakn den dagen Herren forlèt sine eigne. Disiplane står der, avmektige og utan ord når Herren deira vert teken bort i skya. Dei står og stirer ut i tomrommet, slik dei også kjenner eit tomrom i sitt indre. I skildringa frå Apostlanes gjerningar kjem to englar til den fyrste vesle skaren av truande for å forsikre dei om at Jesus ein gong skal kome att frå himmelens rike. Det er ei trøyst Gud sender nett av di disiplane treng trøyst i denne stunda.

Det er ikkje vanskeleg å kjenne seg att i disiplane sin situasjon. For kven av oss har vel ikke kjent den såre lengta etter Jesus i vårt eige liv? Når livet tek på og prøvingane kjem, når venskapsband ryk, eller når me vert forlaten? Når trua vert tynga av tvil og motløyse, og me ikkje lengre veit kva me skal tru? Når nokon som står oss nær har gått bort? Og når me kjenner den djupe, eksistensielle einsemda til tilveret, den einsemda som det ikkje finst utveg frå.

Når me står midt livets tyngande realitetar trer dei store teologiske linjene liksom i bakgrunnen. Vegen er ikkje så lang mellom mysterium og mismot. Me er bundne til den røyndomen me ikkje kan fri oss frå, og somme stunder tek eg meg sjølv i å spørje kvifor Gud måtte skjenke oss frelsesverket nett på denne måten. Kvifor synest han å vere så langt borte frå oss? Kunne me ikkje fått meir av hans nærvær i våre liv?

Om me grunnar på dette i våre eigne liv kan me kanskje sjå ein samanheng mellom Jesu bortgong og våre fundamentale livserfaringar. For separasjon er ikkje ukjent for oss. Liva våre er smidd av overgangar som er prega av avskjed.

Heilt frå byrjinga får me kjenne tomrommet i tilværet. Spedbarnet skrik når det vert fødd, det kjenner for fyrste gong luft og kulde mot huda. Når det sidan finn seg til rette ved mors bryst varar det ikkje lenge før også denne trygge tilstanden må vike, og den vesle må snart klare seg utan det mest intime bandet til mor. Sidan går det slag i slag. Grensesetting og irettesetting kjennest som avvising. Snart må barnet gje avkall på sin barndom, for å vekse opp. Ungdomen må til slutt innsjå at ungdomstida er over. (Skjønt i dag strekker visst denne perioden seg til langt ut i sekstiåra…) Og når alderdomen kjem sigande på vert det til slutt meir fortid å sjå tilbake på enn framtid å sjå fram mot. Det jordiske livet varar ikkje evig, sjølv om me ved vår Gudgjevne natur er innstilt på liv i all æva.

Alle desse overgangane ber i seg ei sorg over det ein må gje avkall på. Frå vogge til grav vert mennesket utfordra til å gje slipp, og til å akseptere vekst og endring. Og gjennom heile dette livsspannet erfarer vi vener som kommer og går. Sjølv i relasjonane til dei som står oss nærast, ja kanskje særleg der, erfarer me avstanden. Foreldra må gje slipp på sine born. Borna må fri seg frå dei barnlege banda til sine foreldre. Ektefeller må stadig på nytt måtte gje slipp på sin ektemake fordi ein veks og endrar seg, og slik vert ein stadig på nytt utfordra til å bli kjent på nye måtar. Venskap me ein gong hadde svinn, ein kjem på avstand til kvarandre. Menneske som sto oss nær går bort, og sorga vert ein fylgjesvein i livet.

Som menneske vert me stadig utfordra til å omfamne endringa i den veksten som livet fører med seg. Me ser på mykje av det som meiningsfullt, og som vår naturlege utvikling i det å bli oss sjølv, eller også vil vi berre måtte ta livet slik det er. Men i den kristne trua stoppar det ikkje der. Sår som me er blitt påført, eller smerte me har påført andre kan kjennest som misstak i livet, hendingar og erfaringar me helst skulle vore for utan. Men sjølv i det meiningslause gjev Jesus oss ei retning. Han deler vår smerte med seg sjølv, slik han viste ved å bære krossen til Golgata. Døden har ikkje siste ord. Livet let seg ikkje kue, kjærleiken står fast. Det er ikkje einsemda som får siste ordet, men einskap med Gud og kvarandre.

Jesu himmelferd er ikkje eit farvel, men ein overgang som ber i seg eit løfte om vekst. Gud står ikkje utanfor sin skapnad, som om han ikkje kjenner våre liv. Han møter oss i våre jordiske kår, og smir våre naturlege liv saman med det overnaturlege livet som Kristus skjenker oss. Trua me har del i bryt ikkje med dei jordiske kåra me er gjeven, men fyller dei med retning og von. Jesus forlèt oss for å gje rom for eit nytt nærvær. «Sjå, eg gjer noko nytt. No spirer det fram. Merkar de det ikkje?» (Jesaia 43,19) Jesu jordiske nærvær må vike for Kristi sakramentale nærvær som kyrkja er fylt av. Han let blodet sitt blande seg med vårt, og vår smerte er hans smerte. Han gjev oss seg sjølv til næring, og med det Heilagandens livgivande pust som styrker oss og gjev oss styrke til å ta opp vår kross med vedvarande mot. Vår kristne tru endrar horisontane for våre levde liv, og femner heile vårt tilvære med ei von som overgår alle prøvingar.

Kristi himmelferd legg seg ikkje utanpå våre liv som noko som står oss fjernt. Det er mysteriet som skriv seg inn i våre liv, og som fyller alle våre livserfaringar med heilagt nærvær og ukrenkeleg von. Dette har Elias Blix sett ord på i eit vers frå ei av sine mest kjente salmar:

 

Du vår med ljose dagar, med lengting, liv og song!
Du spår at Gud oss lagar ein betre vår ein gong,
då me med vigsla tunga, med kjærleik heil og klår,
alt utan brest og sprunga skal lova Herren vår.